Yargı darbesi mi, siyasi operasyon mu? Mehmet Metiner

Gizlilik, Kullanım ve Telif Hakları bildiriminde belirtilen kurallar çerçevesinde hizmet sunulmaktadır. Mahkeme ilamlarının icaplarına göre eylem ve işlem tesis etmeyen idare aleyhine Askeri Yüksek İdare Mahkemesinde tam yargı davası açılabilir. [676]   Madde 111 – Ceza vermek salahiyetini tecavüz ederek ve bilhassa hak edilmemiş veya müsaade olunmamış bir cezayı kasten verenler beş seneye kadar hapsolunur. [537] Madde 111 – Ceza vermek salahiyetini tecavüz ederek ve bilhassa hak edilmemiş veya müsaade olunmamış bir cezayı kasten verenler beş seneye kadar hapsolunur. Her olayın cereyan ettiği haller ve şartlar göz önünde tutulmak kaydiyle bu madde hükümlerine göre silahını kullanan askere ve silah kullanma emrini veren birlik komutanına sorumluluk yüklenemez. [496] Ömer İzgi, – Zafer Gören, Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının Yorumu, C\. Arkadaşlarını davet et, birlikte oynayın ve özel bonuslar kazanın. paribahis\.I, Ankara, TBMM Yayını, 2002, s.222 vd.; İbrahim Kaboğlu, Özgürlükler Hukuku, İstanbul, Afa yayınları, 1993, s.142; Halil Kalabalık,; İnsan hakları Hukuku, İstanbul, Değişim Yayınevi, 2004, s.287 vd. [420] Liselerden yukarı okullarda okuyan askeri öğrenciler kastedilmektedir. [354]  Soruşturmada yapılacak işlemler konusunda geniş bilgi için bkz. [243] Madde 16 – “Uzman jandarmaların aşağıda yazılı herhangi bir durumun ortaya çıkması halinde Jandarma Genel Komutanının onayı ile ilişkileri kesilir.

Görüldüğü üzere, amir, astını bir hatasından dolayı ikaz ve tenkit etmek, hatta azarlamak hususunda tamamen serbest olup, bu tasarruf kanunun amir hükmü gereği disiplin cezası sayılamaz. Maddesinde yer alan yargı denetimi kısıntısı ile Sözleşmenin 13. Maddesi ile arasında bir çatışma bulunmadığı sonucuna varılmaktadır. Maddenin yargı denetimini genişletici bir etkisi bulunduğu söylenemez. Görüldüğü üzere yukarıda serdedilen Anayasa hükmü ile açıkça “temel hak ve özgürlüklere ilişkin milletlerarası andlaşmalarla kanunların” çelişmesi halinde hangisine üstünlük tanınacağı düzenlenmiş, Anayasa hükmü ile milletlerarası andlaşma hükmünün çelişmesi durumu kapsama alınmamıştır. Bu açıklamalar karşısında, Türk Silahlı Kuvvetlerinde görevli devlet memurları hakkında ikili bir disiplin hukuku rejiminin öngörüldüğü;1602 sayılı AYİM Kanununun 21/3. Maddesindeki denetim kısıntısının, 1632 sayılı Askeri Ceza Kanununun 165. Maddesinde sayılan sadece amire saygısızlık ve emre itaatsizlik suçlarından dolayı Askeri Ceza Kanununda öngörülen usullere göre verilen disiplin cezalarını kapsadığı, diğer disiplini bozucu eylemlerden dolayı verilen disiplin cezalarında ise, yargı yolunun açık olduğu anlaşılmaktadır. Yukarıda açıklandığı üzere Askeri Yüksek İdare Mahkemesinin de oyçokluğuyla benimsediği görüş olan oda hapsi disiplin cezası ile ilgili normlar çatışmasının Anayasa – Sözleşme çatışması olduğu kabul edildiğinde, 5170 sayılı Kanunla Anayasanın 90. Maddesinde yapılan değişiklikten sonra dahi disiplin amirlerince idari kararla oda hapsi disiplin cezası verilmesinde hukuka aykırılık bulunmamaktadır.

Tütün ürünlerinin insan sağlığına verdiği zararın en aza indirilmesi ve mümkünse tamamen yok edilmesidir. Bunun içinde 4207 sayılı yasada 5727 sayılı yasayla birlikte geniş kapsamlı bir değişiklik yapılmış ve sigara vb. Tütün ürünlerinin serbest kullanılma alanları oldukça daraltılmıştır. Maddesine bakıldığında, çeşitli olasılıklara göre değişik miktarlarda idari para cezaları öngörülmüştür. Öngörülen idari para cezalarını veren belediye organları da farklılıklar göstermektedir[30].

Bu kural fiiliyle orantılı ceza ilkesinin uygulanması maksadıyla konulmuş olup, idari para cezasına karar verecek kamu görevlisi veya kurul bu takdir yetkisini keyfi olarak kullanamayacaktır[11]. Bu maddenin dezavantajı ise, önceden objektif genel kriterler belirlenmezse keyfiliğe açık olmasıdır. Yukarıda da değinildiği üzere, Kabahatler Kanunu, idari yaptırımlar hakkında genel bir usul kanunu niteliğindedir. Maddesinde “kabahatlere ilişkin genel ilkeler, kabahatler karşılığında uygulanabilecek olan idari yaptırım türleri ve sonuçları, kabahatler dolayısıyla karar alma süreci, idari yaptırıma ilişkin kararlara karşı kanun yolu, idari yaptırım kararlarının yerine getirilmesine ilişkin esaslar” kanunun kapsamı olarak belirlenmiştir. Buna göre, Kabahatler Kanununda düzenlenen ilkeler, belediyelerin cezalandırma işlemlerinde de geçerli olacaktır. Kabahatler Kanununun genel usul kanunu niteliği gereği, buradaki ilkeler, sadece Kabahatler Kanununda düzenlenen cezalarda değil, özel yasalarda düzenlenen diğer cezalarda da uygulanacaktır. Bu sebeple, özel yasalarda düzenlenen idari yaptırımlarla ilgili hükümlerdeki, bu genel kanun hükümleriyle uyuşmayan-çelişen hususlar uygulanmayacaktır. Bu cezalarda tartışmalı olan bir konu ise; disiplin cezası olan “aylıktan kesme” cezasının idari para cezası olup olmadığıdır. Muhatabında parasal bir azalmaya yol açsa da bu cezanın idari para cezası olduğunu söylemek kolay değildir. Çünkü, aylık kesim cezası ile memurun yine kurum içindeki statüsü zarar görmektedir. Cezanın konusu, muhatabın mülkiyetinde bulunan parasal varlığı değildir.

(5) Birinci fıkrada tanımlanansuçun işlenmesi sonucunda mağdurun yaralanması veya ölmesi hâlinde, kastenyaralama veya kasten öldürme suçuna ilişkin hükümler uygulanır. Neden olmuşsa, yukarıdakimaddeye göre belirlenen ceza, iki kat artırılır. Ancak, verilecek ceza, birincifıkraya giren hâllerde beş yıldan, ikinci fıkraya giren hâllerde sekiz yıldanaz olamaz. Neden olmuşsa, yukarıdakimaddeye göre belirlenen ceza, bir kat artırılır. Ancak, verilecek ceza, birincifıkraya giren hâllerde üç yıldan, ikinci fıkraya giren hâllerde beş yıldan azolamaz. (3) Onsekiz yaşını doldurmamışolanların birinci fıkrada belirtilen maksatlarla tedarik edilmeleri,kaçırılmaları, bir yerden diğer bir yere götürülmeleri veya sevk edilmeleriveya barındırılmaları hâllerinde suça ait araç fiillerden hiçbirine başvurulmuşolmasa da faile birinci fıkrada belirtilen cezalar verilir. (3) Cumhuriyet savcılığıncamadde kapsamına giren suç nedeniyle önödeme işlemi yapılmadan dava açılması veyadava konusu fiilin niteliğinin değişmesi suretiyle madde kapsamına giren birsuça dönüşmesi hâlinde de yukarıdaki fıkra uygulanır. (3) Cezanın düşmesi şahsîhaklar, tazminat ve yargılama giderlerine ilişkin hükümleri etkilemez. (2) Zamanaşımı süresini geçmemekkoşuluyla bu süre, şikâyet hakkı olan kişinin fiili ve failin kim olduğunubildiği veya öğrendiği günden başlar. – (1) Mahkûmiyet hükmünün infazı için yetkilimerci tarafından hükümlüye kanuna göre yapılan tebligat veya bu maksatlahükümlünün yakalanması ceza zamanaşımını keser.

Fıkraları uygulanarak göz hapsi disiplin cezası da yargı yerince denetlenebilecektir. Bu bağlamda, yukarıda belirtildiği üzere  herhangi bir hukuka aykırılık içermeyen disiplini cezasından ötürü idarenin tazmin sorumluluğunun doğmayacağı ve bu nedenle manevi tazminat isteminin de hukuki dayanaktan yoksun olduğu sonucuna varılmıştır”[817]. AYİM bu kararında da hukuka uygun bulduğu disiplin cezasından dolayı açılan tazminat davasını kusursuz sorumluluk ilkesine göre esastan incelemiştir. AYİM, oda ve göz hapsi cezalarının Anayasaya aykırılığının ileri sürüldüğü bir davada; davacı personel giriş ve çıkışlarının uygun şekilde kayıt altına  alınmaması suçlamasıyla savunmasının alındığını ve Bl.K. Yukarıda yer verilen yasa hükümlerinden disiplin amirleri tarafından verilen “oda hapsi” disiplin cezasının, hürriyeti tahdit eden bir ceza olduğu anlaşılmaktadır.

• Makalelerin uygulamaya yönelik bir perspektifle hazırlanması rica olunur.
• Maddelerinde yazılı şart ve usule uyulmak gerekecektir[299].
• Konseyin statüsünün başlangıcında ilk kez gerçek demokrasiden bahsedilmekte, gerçek demokrasinin birey özgürlüğü ve hukukun üstünlüğüne dayandığı belirtilmiştir[450].

(1) Disiplin kurulu tarafından verilen kararlara karşı tebliğinden itibaren beş iş günü içinde, teşkilatında disiplin kurulu kurulan komutan veya askeri kurum amiri ile hakkında karar verilen kişi tarafından bir üst komutanlığın disiplin kuruluna iletilmek üzere itiraz edilebilir. (1) Disiplin amirleri tarafından verilen disiplin cezalarına karşı, cezanın tebliğ edilmesinden itibaren iki iş günü içinde itiraz edilebilir. (3) Silahlı Kuvvetlerden ayırma cezasını gerektirecek durumun oluştuğunun disiplin amirleri tarafından tespit edilmesinden itibaren bir yıl ve her hâlde disiplin cezasını gerektiren fiil ve hâllerin işlendiği tarihten itibaren beş yıl geçtikten sonra aynı sebeple yüksek disiplin kurulu tarafından ceza verilemez. (1) Disiplin amirleri veya disiplin kurulları tarafından verilen hizmetten men cezası ile oda hapsi cezaları, yedek subaylar, yedek astsubaylar ile erbaş ve erlerin askerlik hizmet sürelerine eklenir ve bu kişiler o süre kadar geç terhis edilir. Ancak, seferberlik ve savaş zamanı hariç, disiplin amirleri tarafından erbaş ve erlere verilen hizmetten men cezaları nedeniyle askerlik hizmet süresine eklenecek toplam süre otuz günü geçemez. Hizmet süresini uzatma sonucunu doğuran cezalar ilgilinin askerlik şubesine bildirilir. (3) Görevden uzaklaştırma tedbiri; süresi sonunda başka bir işleme gerek kalmadan ortadan kalkacağı gibi, gerek görülmesi veya görevden uzaklaştırmaya neden olan fiilin herhangi bir suç veya disiplinsizlik teşkil etmediğinin anlaşılması hâlinde kararı veren disiplin amiri tarafından sürenin tamamlanmasından önce de kaldırılabilir. Bu süre içinde ilgili personelin asker kişi sıfatı devam eder, ancak emir veremez. Yönetmelikte aynı tür cezayı gerektiren eylemler bakımından fiillerin nitelikleri göz önüne alınarak farklı disiplin ceza puanları öngörülebilir. (4) Maiyetinden birinin hizmet yerini terk etmeme cezasını gerektiren disiplinsizliğini tespit eden disiplin amiri; yetkisi dâhilinde disiplin cezası verebileceği gibi, hizmet, sicil ve disiplin safahatı ile eylemin niteliğini göz önüne alarak bu personeli disiplin kuruluna da sevk edebilir. B) Barış zamanında; Türk karasuları dışında bulunan gemilerde görev yapan personele, sadece buralarda bulunduğu süre içinde işledikleri ve hizmet yerini terk etmeme cezası ile cezalandırılmayı gerektiren disiplinsizlikler için gemi komutanı tarafından, 14 üncü maddede belirlenmiş esaslar çerçevesinde verilebilir.

(3) Aleyhine tanıklık yapılankişi hakkında verilen mahkûmiyet kararı kesinleşmeden önce gerçeğin söylenmesihâlinde, verilecek cezanın yarısından üçte birine kadarı indirilebilir. (3) Yüklenen fiiliişlemediğinden dolayı hakkında beraat kararı veya kovuşturmaya yer olmadığınadair karar verilmiş mağdurun aleyhine olarak bu fiil nedeniyle gözaltına almave tutuklama dışında başka bir koruma tedbiri uygulanmışsa, yukarıdakifıkralara göre verilecek ceza yarı oranında artırılır. (2) Rüşvet alan veya bu konudaanlaşmaya varan kişinin, yargı görevi yapan, hakem, bilirkişi, noter veyayeminli mali müşavir olması hâlinde, birinci fıkraya göre verilecek ceza üçtebirden yarısına kadar artırılır. (3) Sahteliğini bilmeden kabulettiği kıymetli damgayı bu niteliğini bilerek tedavüle koyan kişi, bir aydanaltı aya kadar hapis cezası ile cezalandırılır. (3) Bu suçlar haber alındıktansonra gönüllü olarak, suçun meydana çıkmasına ve fail veya diğer suçortaklarının yakalanmasına hizmet ve yardım eden kişi hakkında verilecek ceza,yardımın niteliğine göre dörtte birden yarısına kadarı indirilir. (5) Uyuşturucu veya uyarıcımadde kullanan kişi hakkında kullanmak için uyuşturucu veya uyarıcı madde satınalmak, kabul etmek veya bulundurmaktan dolayı hükmolunan ceza, ancak tedavi vedenetimli serbestlik tedbirinin gereklerine uygun davranmaması hâlinde infazedilir. Kişi etkin pişmanlıktan yararlanmışsa, davaya devam olunarak hakkındacezaya hükmolunur. (2) Kişilerin siyasî, felsefîveya dinî görüşlerine, ırkî kökenlerine; hukuka aykırı olarak ahlâkîeğilimlerine, cinsel yaşamlarına, sağlık durumlarına veya sendikalbağlantılarına ilişkin bilgileri kişisel veri olarak kaydeden kimse, yukarıdakifıkra hükmüne göre cezalandırılır. (3) Hakaret suçunun karşılıklıolarak işlenmesi hâlinde, olayın mahiyetine göre, taraflardan her ikisi veyabiri hakkında verilecek ceza üçte birine kadar indirilebileceği gibi, cezavermekten de vazgeçilebilir.

– (1) Hukuken geçerli rızaya dayalı olmaksızın,kişiden organ alan kimse, beş yıldan dokuz yıla kadar hapis cezası ilecezalandırılır. Suçun konusunun doku olması hâlinde, iki yıldan beş yıla kadarhapis cezasına hükmolunur. – (1) Başkasını intihara azmettiren, teşvikeden, başkasının intihar kararını kuvvetlendiren ya da başkasının intiharına herhangibir şekilde yardım eden kişi, iki yıldan beş yıla kadar hapis cezası ilecezalandırılır. – (1) Yukarıdaki maddelerde yazılı suçlarıişlemek maksadıyla örgüt kuran veya yöneten kişi, on yıldan onbeş yıla kadarhapis cezası ile cezalandırılır. Bu örgütlere üye olanlara beş yıldan on yılakadar hapis cezası verilir. (3) Tekerrür hâlinde, sonrakisuça ilişkin kanun maddesinde seçimlik olarak hapis cezası ile adlî para cezasıöngörülmüşse, hapis cezasına hükmolunur.